e-aureus.pl

Przedmiotem monografii jest analiza niezwykłego zjawiska teoretycznego, jakim w ostatnich latach stała się ewolucyjna teoria sztuki, dyscyplina, która wyjaśnia pochodzenie ludzkiego podziwu dla piękna i ludzkiej skłonności do tworzenia i podziwiania sztuki, bazując na darwinowskich teoriach doboru naturalnego i płciowego. Jest nim też ustalenie, w jakim stopniu perspektywa ewolucyjna wzbogaca nasze pojęcie sztuki oraz czy naturalizacja i uniwersalizacja analizy o sztuce może być ożywcza dla estetyki w obliczu jej kryzysu. Na poziomie bardziej ogólnym celem pracy jest wykazanie, że wykorzystanie danych nauk przyrodniczych (hipotez ewolucyjnych) na gruncie nauk humanistycznych, poprzez odwołanie się do osiągnięć m.in. biologii i psychologii ewolucyjnej czy ekologii behawioralnej człowieka i genetyki populacyjnej, może być recepta? na impas pojęciowy i tożsamościowy humanistyki w ogóle.

Z „Wprowadzenia”


SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Niezbadany teren
Przełom: Denis Dutton i jego Instynkt sztuki
Koncepcja i struktura. Adaptacja i sztuka
Hipotezy
„Prawdziwie znaturalizowany opis”

Rozdział 1
W stronę „trzeciej kultury”

Wiek biologii
Darwinizm
Teoria ewolucji
Historia gatunku – jak ją badać i co z niej wynika

Rozdział 2
U podstaw współczesnej ewolucyjnej refleksji o sztuce

Darwin, sztuka i dobór płciowy
Psychologia ewolucyjna i estetyka. Adaptacyjność sztuki
Estetyczne preferencje krajobrazowe a adaptacyjny walor wyboru siedliska
Uniwersalne kryteria sztuki w ujęciu filozoficzno-estetycznym Denisa Duttona – uwagi wstępne

Rozdział 3
Sztuka jako zachowanie

Po co jest sztuka? -– ujęcie antropologiczno-etologiczne Ellen Dissanayake
Protoestetyczne skłonności niemowląt, czyli sztuka i intymność
Artyfikacja, czyli nadawanie rzeczom szczególnego charakteru
Zabawa i hipoteza znakowania
Na kłopoty rytuał
Iluzja wspólnego mianownika

Rozdział 4
O zmianie pojęcia sztuki w kontekście sporu o adaptację

Kłopoty z definicją sztuki
O sztuce analitycznie
O sztuce naturalistycznie
Tendencje anty-uniwersalistyczne w estetyce
Wiązki i własności
Krytyka podejścia skupiskowego w definiowaniu i badaniu sztuki
Sztuka jako kategoria naturalna – kapitulacja teorii?

Rozdział 5
Sztuka jako wykonanie albo dlaczego fałszerstwo jest złe a piękno kunsztowne (i kosztowne)

Sztuka jako wykonanie albo dlaczego liczy się moment tworzenia
„Nasze” pojęcie sztuki wobec faktu jej uniwersalności
Legendy miejskie, błędne oceny, interpretacyjne nadużycia
Sztuka i artefakt albo dlaczego warto być ekspertem
Przeciw formalizmowi – przykład z „fałszerstwa”
Jak rozpoznajemy kunsztowność/kosztowność

Rozdział 6
Czy istnieje sztuka zwierząt albo o ewolucyjnej ciągłości gatunków

Congo zwany artystą
Sztuka zwierząt – kapitulacja teorii po raz drugi?
„W międzyczasie wiele przytrafiło się, zarówno naszej, jak i ich rodzinie”
„Another uniqueness claim bites the dust!”
O (bez)zasadności przypisywania zwierzętom zdolności artystycznych

Rozdział 7
Ewolucyjne badanie sztuki: krytyki, wyzwania, perspektywy

Darwinizm literacki
Podatność na fikcję
Zarzuty wobec podejścia ewolucyjnego
Umiejscowienie pragmatyzmu
Bogactwo hipotez
Propozycje dalszych badań (przede wszystkim empirycznych)
Zamiast zakończenia

Bibliografia
Indeks nazwisk